با شروع فصل زمستان استفاده از ضد یخ به نکته ای مهم و ضروری برای تمامی خودروها تبدیل می شود. برای آشنایی با کاربرد و تاثیر ضد یخ روی خودرو ابتدای باید در مورد سیستم خنک کننده موتور خودرو اطلاعاتی داشته باشیم.
موتور خودرو برای به حرکت در آوردن اتومبیل نیاز به سوخت هایی مانند بنزین یا گازوییل دارد. موتور برای سوزاندن سوخت انرژی زیادی تولید می کند که یک سوم این انرژی صرف حرکت خودرو و دو سوم این انرژی به گرما تبدیل می شود. قسمتی از گرما نیز از طریق اگزوز خارج می شود اما تقریبا نیم دیگر آن در موتور باقی خواهد ماند.
حال باید موتور خودرو این گرما را دفع کند، چرا که در صورت باقی ماندن، دما دائما افزایش می یابد تا جایی که می تواند، اجزای فلزی داخل موتور را ذوب کند. برای رفع این معضل نیاز به مایع خنک کننده داریم تا گرمای موتور را جذب کند.
ضد یخ چیست؟
بسیاری بر این باور هستند که ضد یخ همان مایع خنک کننده می باشد در صورتی که ضد یخ یکی از دو جزء اصلی تشکیل دهنده آن است. در اصل مایع خنک کننده از مخلوط ضد یخ و آب مقطر تشکیل شده است. ضد یخ ترکیبی از نوعی آب مقطر و الکل ( اتانول، متانول و اتیلن گلایکول ) است که برای جلوگیری از فرسودگی قطعات خودرو که در مجاورات مایعات به ویژه آب قرار دارند مورد استفاده قرار می گیرد.
این محلول نقطه انجماد آب را کاهش می دهد و در مواردی برای از بین بردن رسوبات تشکیل شده در مایع رادیاتور، کاهش نقطه انجماد تا ۴۰ درجه سانتی گراد، جلوگیری از جوش آوردن و در نهایت افزایش طول عمر قطعات خودرو نقش مهمی دارد.
در گذشته آب به عنوان اصلی ترین مایع خنک کننده مورد استفاده قرار می گرفت، چرا که مایعی ارزان و در دسترس بود. با گذشت زمان از نمک نیز در فرآیند یخ زدایی استفاده می شد، اما به دلیل ایجاد خوردگی در فلزات در محلول های ضد یخ امکان بهره گیری از نمک امکان پذیر نمی باشد.
ضد یخ به شما کمک می کند تا دمای موتور خودروتان را تنظیم نمایید. ضد یخ در سراسر قطعات موتور پمپ می شود و در جریان می باشد تا جایی که بتواند دما را یکنواخت کند و آن را حفظ نماید. شاید با خود فکر کنید وظیفه ضد یخ تنها تنظیم دماست اما کاربرد ضد یخ تنها این نیست، بلکه این محلول می تواند به جلوگیری از خوردگی قطعات خودرو نیز کمک کند.
اگر آب در صفر درجه سانتی گراد یا ۳۲ درجه فانهایت منجمد شود، مخلوط ۵۰% آب و ۵۰% یخ تقربیا در دمای منفی ۳۷ درجه سانتی گراد یا منفی ۳۵ درجه فارنهایت یخ می زند. یکی دیگر از کاربرد های ضد یخ بالا بردن نقطه جوش آب است، چرا که آب در ۱۰۰ درجه سانتی گراد به جوش می رسد و هرچه این درجه بالاتر باشد به نفع موتور خواهد بود، زیرا که آب جوش می تواند به موتور آسیب برساند.
ضد یخ خودرو علاوه بر اینکه باعث کاهش نقطه انجماد آب می شود به عنوان ضد جوش نیز کاربرد دارد. به همان اندازه که یخ زدگی قطعات خودرو باعث تخریب پیشرانه می شوند، رسیدن به نقطه جوش نیز باعث آسیب دیدن موتور خواهد شد. این آسیب به دلیل عدم انتقال حرارت در آب بخار شده می باشد، علاوه بر این بالا رفتن دمای آب موجب خوردگی قطعات به ویژه قطعات آلومینیومی خواهد شد.
با توجه به موارد ذکر شده است، استفاده ضد یخ در روز های گرم سال و فصل تابستان نیز می تواند، موجب تقویت موتور خودرو شود. ضد یخ به عنوان محلولی رسوب زدا نیز کاربرد دارد، چرا که کلیه مجاری آب درون موتور خودرو را به طور کامل خواهد شست و رسوب های به جا مانده را از بین می برد.
انواع ضد یخ
معمولا خنک کننده های و ضد یخ های شیمیایی با پایه اتیلن گلیکول ساخته شده اند که می توانند، سبز صورتی و یا نارنجی باشند. آنچه که باعث تفاوت ضد یخ ایساکو، ضد یخ شیمانول، فیروزگام و ضد یخ پارس می شود، مواد افزودنی و رنگی آنهاست که برای استفاده در وسایل نقلیه متفاوت مانند خودروهای شهری و بخش حمل و نقل و مسافت طی شده طراحی شده اند.
ضد یخ های سبز ( IAT ) سال های زیادی در بازار موجود بودند که با پیشرفت فناوری انواع مختلف دیگری از آن وارد بازار شد. یکی از دلایل عدم استفاده از این ضد یخ طول عمر کم آن می باشد که معمولا هر دو سال یکبار نیاز به تعویض دارد.
ضد یخ OAT، این کلمه مخفف Organic Acid Technology است و معمولا با رنگ های نارنجی، زرد، قرمز و بنفش می توان آن را یافت. این ضد یخ ماندگاری طولانی دارد و برخلاف نوع سبز که حدود ۲ سال دوام دارد، این ضد یخ به مدت ۵ سال ماندگاری خواهد داشت.
ضد یخ ترکیبی یا هیبریدی بر اساس ترکیبی از ضد یخ IAT و ضد یخ OTA می باشد و به نام Hoat نیز معروف است. این ضد یخ با مایع خنک کننده درون موتور خودرو نیز سازگار است و باید پس از رقیق کردن با آب مورد استفاده قرار بگیرد. رنگ ضد یخ Hoat معمولا زرد یا نارنجی است و برای خودرو های فیات یا کرایسلر کاربرد دارد.
حال ممکن است، برای بسیاری از مالکان این سوال ایجاد شود که استفاده از کدام ضد یخ بهتر است و کدام یک می تواند موتور خودرویشان را از آسیب های احتمالی ایمن سازد. برای پاسخ این سوال در مرحله اول به دفترچه راهنما خودرویتان مراجعه کنید تا از همه چیز در مورد استفاده از نوع و میزان ضد یخ مطلع شوید. همچنین ضد یخ IAT یا همان ضد یخ های سبز در ایران روی اکثر خودروهای داخلی مورد استفاده قرار می گیرد
همانطور که در ابتدا به این موض,ع اشاره نمودیم، ضد یخ خاصیت خوردنگی دارند و این ویژگی ارتباطی مستقیم با زمان استفاده از آن خواهد داشت. اگر ضد یخ خودرو به صورت منظم تعویض نشود و یا دیر تعویض شود، خاصیت خوردنگی آن از بین می رود و تاثیرات منفی بر موتور و سیستم خنک کننده بر جای می گذارد.
همانطور که می دانید برای استفاده از ضد یخ باید به نسبت مشخصی از آب استفاده نمایید، اگر میزان ضد یخ پیش از حد تایین شده باشد، عملکردی نامطلوب خواهد داشت و این معضل باعث استهلاک قطعات ماشین می شود. همچنین اگر میزان آب بیشتر و میزان ضد یخ کمتر باشد، دیگر خنک کنندگی لازم را نخواهد داشت. میزان استفاده از ضد یخ و آب در خودروها متفاوت است اما در اکثر اتومبیل ها ۵۰ به ۵۰ و یا ۶۰ به ۴۰ می باشد.
- در ابتدا برای تعویض ضد یخ به دفترچه راهنمای خودرویتان مراجعه کنید که چه زمانی برای تعویض مناسب تر است.
- به طور کلی پیشنهاد می شود که هر دو سال یا هر ۳۲ هزار کیلومتر یک بار مایع خنک کننده به کل تعویض شود.
- در صورت مشاهده کف یا چیزی مشابه به آن در مایع خنک کننده خودرو باید به فکر تعویض ضد یخ و جایگزینی آن با ضد یخ تازه باشید.
- اگر متوجه بویی شیرین در کابین خودرو شده اید، قسمت زیر پای سمت مسافر را بررسی کنید. وجود هر گونه مایع یا رطوبت در آنجا احتمالا نشانه نشت ضد یخ است.
- اگر با لایه ای چرب در قسمت داخلی شیشه های ماشین مواجه شدید، مشکل از ضد یخ است. توجه داشته باشید این لایه را با کثیفی شیشه اشتباه نگیرید، چرا که بعد از تمیز کردن بلافاصله دوباره خودش را نشان می دهد.
- اگر سطح ضد یخ از حد معمول کمتر باشد، عملکرد سیستم گرمایش خودرو را دچار اختلال می سازد. چنانچه از سطح ضد یخ اطمینان حاصل کردید به سراغ ترموستات خودرو بروید و آن را چک نمایید.
- در بعضی از خودروها چراغ هشداری طراحی شده است تا میزان سطح ضد یخ و یا خراب بودن آن را به مالک اطلاع می دهد.
- در خودروهای جدید قابلیتی طراحی شده است که در صورت داغ شدن موتور به دلیل کمبود ضد یخ به طور اتوماتیک موتور را خاموش می کند.
- اگر خودروی شما پیش از حد معمول سوخت مصرف می کند نیز می تواند، یکی از دلایل تمام شدن ضد یخ باشد.
- برای اطمینان از سالم بودن ضد یخ می توانید، مقدای از مایع خنک کننده خودرو را درون فریز قرار دهید و پس از گذشت چند ساعت آن را چک نمایید، اگر محلول یخ زده بود نشانه از عدم عملکرد صحیح آن می باشد و نیاز به تعویض دارد، اما اگر در حالت اولیه خود باقی ماند هنوز سالم است و نیازی به جایگزینی ندارد.