به چه علتی ماشین یاتاقان میزند ؟

یاتاقان های موتور اتومبیل نمونه ای از بلبرینگ های بدون ساچمه هستند که وظیفه دارند میل لنگ خودرو را در محل استقرار خود نگه داشته و اجازه می دهند تا این قطعه درون بلوک سیلندر به راحتی گردش کند، یک غشای نازک از روغن موتور، به طور همیشگی و مداوم بر روی قسمت داخلی و شیارهای تعبیه شده روی یاتاقان در حال جریان است. مادامی که وظیفه روغن رسانی در این قطعه به درستی انجام پذیرد می توان گفت که قطعه سلامت است و عمر آن به پایان نمی رسد. اما عدم روانکاری و وجود ناخالصی در ماهیت روغن، باعث خرابی یاتاقان ها می گردد.

یاتاقان بلبرینگ

عملکرد صحیح موتورهای صنعتی بدون کمک این قطعه امکان پذیر نخواهد بود. هر نوع ماشین یا موتوری که دارای حرکت دورانی و در جا می باشد، برای کاهش اصطکاک و نرم کردن مسیر حرکت از یاتاقان استفاده می کند. چنین قطعه مهمی از ابتدای ساخت موتورهای صنعتی و ماشین آلات فلزی اختراع نشده و به کار گرفته نمی شد اما از سابقه کهن و عمری طولانی، به اندازه عصر حجر برخوردار می باشد. حتی قبل از اختراع چرخ در ابتدای تمدن بشری، مفهوم استفاده از این قطعه برای انسان باستان قابل درک بود. در آن زمان، مردم فهمیدند که قرار دادن یک تکه چوب صیقلی زیر اجسام سنگین، کشیدن و سُر دادن آن را بر روی زمین آسان تر می کند.

یاتاقان خودرو

شواهد به کارگیری این تکنیک کاربردی، از طریق نقاشی های ترسیم شده در غارها، همچنین نقشه های موجود در اهرام مصر مشهود است و نشان می دهد که در آن زمان برای جابجایی اجسامی همچون سنگ های حجیم، از غلتک های چوبی کمک می گرفتند. از مایعات چرب نیز برای روان سازی و کاهش اصطکاک بین این دو استفاده می شد. با گذشت زمان جنس غلتک ها از چوب به مس یا برنز ارتقاء یافت. با ظهور روش های بهبود یافته و جدیدِ استفاده از فلز، در آغاز انقلاب صنعتی، مشخص شد که غلتک های ساخته شده از فولاد در کار خود بسیار بهتر از سایر فلزات عمل می‌کنند. به دنبال آن ساختار کلی یاتاقان نیز تغییر یافت و به مرور در شکل امروزی متداول شد.

پیشنهاد مطالعه: روشن کردن اتومبیل با باتری قلمی

آلیاژ به کار رفته در این محصول، ترکیبی از آلومینیوم، مس و سرب، می باشد. اما برای ایجاد مقاومت بیشتر در برابر خوردگی، کلیه یاتاقان های به کار گرفته شده در موتور اتومبیل های سواری، همگی از جنس آلومینیوم ساخته شدند.

کاربرد یاتاقان

اجزای چرخان در موتورهای احتراقی به منظور کاهش اصطکاک و متعاقبا به حداقل رساندن افت توان خروجی از قطعه یاتاقان کمک می گیرند به عنوان مثال میل لنگ موتور بنزینی به تعدادی یاتاقان ثابت و متحرک مجهز می‌باشد که هر کدام از آنها به صورت دو نیم هلال فلزی تقسیم بندی می شوند و ترتیب آنها در یک موتور معمولی چهار سیلندر به شرح ذیل می باشد.

تعداد پنج، نیم یاتاقان ثابتِ بالایی و پنج، نیم یاتاقان ثابتِ پایینی که به میل لنگ موتور متصل می شوند، به انضمام هشت، نیم یاتاقان متحرک که درون محل اتصال شاتون به میل لنگ قرار می گیرند. همانگونه که اسم این قطعات مشخص می باشد، قطعات ثابت بر روی محل تلاقی میل لنگ و سیلندر خودرو نصب شده، و قطعات متحرک نیز در محل اتصال لَنگ های موازیِ میل لنگ و دسته شاتون اتصال می یابند.

محل استقرار یاتاقان روی میل لنگ

محل استقرار

همانگونه که در تصویر زیر مشاهده می کنید درون این قطعه یک شیار حلقوی موجود است که بر روی سطح داخلی آن قرار گرفته و تراشیده شده است همچنین یک سوراخ کوچک نیز بر روی آن تعبیه گردیده تا از این طریق عمل روغن رسانی میان این قطعه و میل لنگ به خوبی و به طور مداوم انجام پذیرد. هدف از روغن کاری این قطعات، کاهش قابل توجه ضریب اصطکاک، استخراج و تخلیه گرمای تولید شده در هنگام گردش، و حذف ذرات و ناخالصی های موجود در سطح اتصال می باشد. به همین منظور برای انجام وظیفه صحیح و عادی یاتاقان های میل لنگ نیاز به تامین مداوم روغن موتور، آن هم به مقدار کافی می باشد. که این کار توسط قطعه اویل پمپ یا پمپ روغن انجام می پذیرد. اویل پمپ در محفظه کارتل روغن و در پایین ترین قسمت موتور خودرو قرار گرفته و عملکرد آن به این صورت است که دهانه ورودی آن در مقدار قابل توجهی روغن غوطه ور است و توسط گردش ناشی از عملکرد موتور، قادر به مکش و ارسال روغن به تمام ورودی های ریز قطعات مکانیکی، منجمله سوراخ یاتاقان می باشد.

محل استقرار یاتاقان

تاثیر روغن نامناسب بر روی عملکرد

استفاده از روغن های نامناسب و عدم هماهنگی بین ویسکوزیته روغن و دمای تولیدی، ممکن است منجر به افزایش اصطکاک در سطوح شده، و مصرف سوخت را افزایش دهد در این صورت شاهد انتشار گازهای احتراق خواهیم شد. در نتیجه  ضخامت روغن در لایه میانی یاتاقان و میل لنگ دچار تغییر می گردد. به دنبال آن، سطح تماس مستقیم بین دو فلز بیشتر می شود که نهایتا منجر به سایش یاتاقان شده و در مقیاس وسیع تر، سطح میل لنگ خراش پیدا می کند و در اصطلاح، موتور یاتاقان می زند.

پیشنهاد بازدید: پیچ گوشتی شارژی

دلیل یاتاقان زدن

فشار زیاد به موتور

در صورتی که فشار وارده به موتور اتومبیل بیش از اندازه  و فراتر از حد طبیعی کارخانه باشد، سطح یاتاقان دچار فرسودگی شده و موجب خرابی این قطعه می گردد. ایجاد تعادل نسبی در به کارگیری موتور همچنین نگه داشتن دور موتور زیر محدوده قرمز می تواند از بروز این مشکل جلوگیری کند.

خرابی اویل پمپ

یکی از دلایل اصلی یاتاقان زدن موتور، عدم روغن رسانی مداوم به مدار میل لنگ می باشد. ممکن است که روغن خوب و مناسب درون موتور وجود داشته باشد اما به دلیل عملکرد ضعیف اویل پمپ، عمل پمپاژ به درستی انجام نگرفته و قطعات خشک کار می کنند. در این حالت و در صورتی که سطح داخلی میل لنگ عاری از وجود روغن خوب و مناسب باشد، به دلیل سرعت بالای گردش، حرارت موتور افزایش یافته و در اثر اصطکاک ناشی از این رخداد، یاتاقان ها دچار سوختگی شده و به کلی از بین می روند. از جمله دلیل خرابی اویل پمپ می توان به خوردگی و هرز شدن چرخ دنده های آن اشاره کرد.

یاتاقان ماشین

عدم تعویض به موقع روغن موتور

روغن موتور ضمن روان کردن قطعات و کاهش اصطکاک میان آنها وظیفه پاکسازی سطوح و مسیرهایی که در اثر احتراق و حرارت دچار آلودگی شده اند را نیز عهده دار می باشد. دوده و ذرات باقیمانده از عملکرد موتور توسط روغن موتور جذب شده و موجب سیاه شدن آن می گردند. در این حالت عمر روغن موتور به پایان رسیده و می‌بایست تعویض گردد. در صورتی که نسبت به تعویض منظم روغن موتور، قصور و کوتاهی صورت بگیرد، ماهیت این مایع از بین رفته و دچار چسبندگی می شود این اتفاق، منجر به یاتاقان زدن موتور می شود.

چرخش در محفظه

گاهی اوقات عمل روغن رسانی به خوبی انجام می شود و روغن مناسب نیز درون موتور موجود است اما به جهت مونتاژ غیر اصولی یا تعمیر نامناسب موتور، یا به دلیل عدم کیفیت یاتاقان، این قطعه از محل قرار گیری، خارج شده و همزمان با چرخش میل لنگ در جای خود می چرخد. این اتفاق نادر موجب تولید صدای غیر عادی شده و می‌بایست نسبت به قطعه معیوب اقدام کرد .

زمان تعویض

معمولا مجموعه یاتاقان ها به تنهایی و در حالت عادی نیاز به سرویس و نگهداری ندارند. تعویض به موقع و منظم روغن موتور همچنین روغن رسانی مداوم اویل پمپ از این قطعه محافظت می کند. اما فقط در مواقعی که عوامل جانبی، منشا بروز ایراد گردد، این قطعه دچار ایراد شده و به صدا می افتند. در این صورت می بایست نسبت به تعویض آنها اقدام کرد. در زمان تعمیر اساسی موتور، این قطعه نیز تعویض می گردد. گاهی اتفاق می افتد که کلیه قطعات سالمند و بدون ایراد کار می کنند اما به دلیل کمپرس موتور و ایجاد روغن سوزی، تصمیم به تعویض رینگ های موتور می گیریم در حالت به دلیل باز شدن شاتون، یاتاقان های متحرک نیز تعویض می گردند. نکته مهم اینکه در این روش از تعمیر، نیازی به پیاده کردن موتور نیست و فقط گیربکس خودرو، کارتل روغن و اویل پمپ باز می شود.

یاتاقان کف گرد