استپر موتور خودرو | بررسی وظایف و علائم خرابی استپر

استپر موتور یکی از قطعات موتور خودرو است که با وجود کوچک‌بودن، وظایف بسیار مهمی برعهده دارد و اطلاع از دلایل و علائم خرابی استپر و هم‌چنین شیوه نگهداری و تعمیر مناسب آن، امری حیاتی است. خرابی یا عدم عملکرد صحیح این قطعه، لذت رانندگی را از شما سلب خواهد کرد. پس با مجله تخصصی همراه مکانیک همراه باشید تا در مقاله پیش رو  با این قطعه مهم بیشتر آشنا شوید. در این مقاله قصد داریم راجع به استپر و علائم خرابی آن اطلاعاتی را ارائه دهیم.

استپر موتور چیست؟

استپر قطعه‌ای مهم در موتور خودرو است که روی دریچه گاز خودروها نصب می‌شود. زمانی که پدال گاز فشرده نباشد، استپر که قطعه‌ای الکترونیکی-مکانیکی است، وظیفه تنظیم میزان هوای ورودی به دریچه گاز و همچنین روشن‌نگه‌داشتن ماشین را بر عهده دارد. استپر به‌همراه سنسور دریچه گاز، با دریافت و ارسال اطلاعات به ECU، مانع از خاموش‌شدن خودرو در دورهای پایین موتور می‌شود.

به ‌علت وجود این قطعه در قسمت ورودی دریچه گاز، امکان آلودگی و کثیف‌شدن آن با ذرات معلق و دوده روغن وجود دارد. آلودگی استپر، موجب اختلال در عملکرد آن می‌شود و باید برای تمیزکردن این قطعه اقدام کرد تا آسیب جدی به موتور وارد نشود.

اجزای استپر موتور

این قطعه نیز همانند هر قطعه الکترونیکی دیگر، از اجزای مختلفی تشکیل می‌شود که هماهنگی تک‌تک این اعضا در کنار هم، باعث عملکرد بی‌نقص این قطعه می‌شود. ازجمله مهم‌ترین اجزای تشکیل دهنده استپر موتور، می‌توان به موتور الکتریکی، فنر نگه‌دارنده، بوش جداکننده، شفت استپر و کلاهک اشاره کرد.

نحوه عملکرد استپر موتور

همان‌طور که گفته شد، این قطعه روی دریچه گاز نصب و توسط کامپیوتر خودرو یا همان ECU کنترل می‌شود. استپر با حرکت رو به جلو و عقب، مقدار ورودی هوا را کنترل می‌کند که این حرکت، به‌واسطه 4 ترانزیستور کنترل می‌شود.

ECU با دریافت دمای موتور و سایر شرایط خودرو، فرمان لازم را به ترانزیستورها ارسال می‌کند و در نتیجه، دریچه استپر باز و بسته می‌شود. درواقع، با افزایش دمای موتور، دریچه آن باز می‌شود و پس از آن‌که دمای موتور کاهش یافت و به‌حد نرمال رسید، مجددا دریچه بسته می‌‌شود. هم‌چنین اگر پدال گاز فشرده نباشد، به‌علت نیاز موتور به هوا، دریچه باز می‌شود تا هوای موردنیاز موتور تامین شود.

وظایف استپر موتور

همان‌طور که در ابتدای مقاله به آن اشاره شد، مهم‌ترین وظیفه این قطعه، روشن‌نگه‌داشتن خودرو در دورهای آرام است؛ اما استپر، وظایف دیگری نیز بر عهده دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

ازجمله وظایف استپر موتور خودرو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

•  استپر در زمان سردبودن موتور، نقش ساسات را ایفا می‌کند؛ یعنی هنگامی ‌که موتور سرد است، با تنظیم سوزن، خودرو با اولین استارت روشن می‌شود.
• این قطعه، دور موتور را در زمان گرفتن بار اضافی تنظیم می‌کند؛ به‌عنوان مثال، هنگامی‌ که در هوای گرم کولر خودرو را روشن می‌کنید، عملا در حال تحمیل بار اضافی به موتور هستید؛ در این زمان، باید دور موتور افزایش یابد تا پاسخ‌گوی این بار اضافی باشد که این امر، بر عهده استپر است.

• یکی دیگر از وظایف استوپر، تنظیم سوخت و هوا در دور پایین است. منظور از دورهای پایین در خودرو، معمولا بین 900 تا 1100 دور در دقیقه است. زمانی‌که خودرو در حال پارک است و موتور خودرو به‌ صورت درجا و نرمال کار می‌کند، تنظیم سوخت و هوای ورودی توسط استپر انجام می‌شود.
• در زمان تعویض دنده‌ها، این قطعه سرعت خودرو را تنظیم می‌کند. وقتی که راننده هنگام تعویض دنده پای خود را از روی پدال گاز برمی‌دارد، استپر با جلوگیری از بسته‌شدن سریع مسیر هوا، سرعت را تنظیم می‌کند. شایان ذکر است که این موضوع در مواقعی نیز که راننده پای خود را به‌صورت ناگهانی از روی پدال ترمز بردارد، رخ می‌دهد.

علائم خرابی استپر موتور

حال وقت آن رسیده است که به علائم خرابی استپر بپردازیم. مهم‌ترین وظیفه استپر، جلوگیری از خاموش شدن خودرو در دورهای پایین است؛ به‌عبارتی، سرعت موتور در دورهای پایین توسط این قطعه تنظیم می‌شود؛ لذا خرابی آن در دورهای پایین، قابل تشخیص است و اغلب هنگام درجا کارکردن موتور، دور موتور پایدار نیست و مدام تغییر می‌کند. تشخیص خرابی استپر موتور با علائم دیگری نیز همراه است که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد:

• افزایش دور موتور بلافاصله پس از روشن‌کردن خودرو
• خاموش‌شدن خودرو با رهاکردن پدال گاز
• کاهش دور موتور در بارهای اضافی نظیر روشن‌بودن کولر
• عدم پایداری دور موتور هنگام درجاکارکردن
• گازخوردن بی‌دلیل خودرو پس از روشن‌شدن خودرو
• افزایش دور موتور با افزایش دمای موتور

تمامی نشانه های خرابی استپر موتور، مرتبط با نحوه عملکرد خود استپر هستند؛ چراکه دریچه آن به‌درستی باز و بسته نمی‌شود و در نتیجه، میزان هوای ورودی به موتور مختل شده و موارد فوق ظاهر خواهند شد.

شستن استپر موتور

برخی از علائمی که در بالا عنوان شد، به دلیل کثیفی قطعه استپر رخ می‌دهد که  بدون مراجعه به مکانیکی می‌توانید آن را تمیز کنید. در ادامه، نحوه شستن استپر موتور را ذکر خواهیم کرد.

• خودرو را خاموش کنید و اجازه دهید که موتور به اندازه کافی خنک شود.
• محل استپر را شناسایی کنید. برای این کار، از راهنمای خودرو کمک بگیرید.
• پیچ‌های مربوطه را باز کنید و سیم‌ها و سایر اتصالات را از موتور جدا سازید.
• قطعه استپر را به‌دقت بشویید. برای این کار، می‌توانید از گازوئیل یا اسپری انژکتور استفاده کنید.
• آن را با استفاده از هوای فشرده خشک کنید.
• دریچه استپر را چک و از بازوبسته‌شدن آن اطمینان حاصل کنید.
• آن را به محل خود بازگردانید، اتصالات سیم‌ها را برقرار کنید و پیچ‌ها را ببندید.

پس از شستن و نصب مجدد استپر، چند روزی رانندگی کنید؛ چنان‌چه علائم خرابی این قطعه را که در این مقاله ذکر شد، مشاهده نکردید، یعنی مشکل از کثیفی استپر بوده است. اگر دوباره با علائم خرابی مواجه شدید، مشکل از جای دیگری است و برای یافتن ریشه مشکل و تعمیر آن، باید به یک مکانیک ماهر مراجعه کنید.

سوالات متداول استپر موتور

در ادامه برخی از سوالات متداول که در این زمینه مطرح شده است را پاسخ خواهیم داد. اگر در رابطه با استپر سوال دارید از قسمت کامنت‌ها با ما و دیگر دوستان به اشتراک بگذارید.