استپر که تعمیر کاران به آن استاپ موتور و استپ موتور هم می گویند برای کنترل دور آرام موتور خودرو مورد استفاده قرار می گیرد.
مسیر هوای موتور دارای یک دریچه پروانه ای است که بوسیله یک کابل و فنر باز و بست می شود که با کابل باز می شود و با فنر بسته می شود. این دریچه پروانه ای با محور خود به مقاومتی متغییر و یک سوئیچ متصل است که بوسیله این مقاومت متغییر موقعیت به دریچه هوا ECU ارسال می گردد.
وقتی که پدال گاز را رها می کنید این دریچه بسته می شود و سوئیچ هم عمل می کند و به ECU اطلاع می دهد که دریچه بسته است و هوای مورد نیاز باید از طریق مسیری موازی تامین می شود که این مسیر را استپر کنترل می کند. این همان مسیری است که هوای موتور خودرو را در دور در جا یا دور آرام تامین می کند.
اولين وظيفه ي مهم اين قطعه ، روشن نگه داشتن خودرو در حالت دور آرام است كه در واقع همان وظيفه ژيگلور دور آرام است اين كار با باز كردن مسير اضافي هوا براي سيلندر ها تامين مي شود . دومين وظيفه ي اين قطعه در هنگام روشن شدن كولر مشخص مي شود. يكي از مشخصه هاي خودرو هاي كولر دار داشتن مكانيزمي به عنوان وكيوم كولر براي افزايش نسبي ميزان گاز در هنگام كولر گرفتن است . اين سيستم به گونه اي كار ميكند تا در هنگام كولر گرفتن با افزايش مقداري گاز ، نيروي مخالف كولر را كه بر روي موتور فشار مي آورد خنثي كرده و از افت قدرت موتور جلوگيري به عمل مي آورد.
وقتي كليد كولر زده مي شود يك پيغام از مجموعه سيستم كولر به ECU انژكتور مي رسد با دريافت اين پيغام بلا فاصله ECU دستور هاي پالسي خود را به استپر موتور فرستاده و مسير عبور هوا را چندين مرحله باز مي كند تا هواي بيشتري عبور كرده از طرف ديگر به انژكتور دستور با مدت زمان بيشتري را صادر مي كند و اين كار باعث شده تا دور موتور نه تنها زير بار كولر تضعيف نشود بلكه چيزي حدود 50 دور در دقيقه نيز افزايش يابد .
اصولا وكيوم كولر بايد به نحوي كار كند كه هيچ گونه تغييري در دور موتور ايجاد نشود در هر صورت با توجه به اينكه ممكن است در هنگامي كه موتور سرد است نيز كولر گرفته شود اين 50 دور مي تواند تضميني براي حفظ پايداري موتور باشد . وظيفه ي سوم به انجام عمليات ساسات بر ميگردد .
در هنگامي كه خودرو سرد است سوزن استپر موتور طوري توسط ECU تنظيم مي شود كه نسبت هوا به سوخت كاهش يافته و خودرو با بنزين بيشتري راه اندازي شود تا اولا با اولين استارت روشن شده و ثانيا هر چه سريعتر گرم شود . كار ديگر استپر موتور ( در بعضي از خودروها ) تنظيم هواي مورد مصرف سيلندر ها در زمان رها كردن گاز است.
در خودروهايي كه فاقد اين سيستم هستند با رها كردن گاز ، تنظيم سوخت و هوا به علت بسته شدن دريچه ي گاز به هم مي خورد و ديده مي شود كه به هنگام رها كردن گاز ، خودرو به طور لحظه اي دود مي كند اما در اين سيستم با وجود استپر موتور ديگر اين مشكل وجود ندارد چرا كه به محض رها كردن گاز ، استپر موتور خود را به عقب كشيده و مسير بيشتري را براي سوختن بنزين هاي پایش شده اما به داخل سيلندر وارد نشده است را تامين نمايد .
آخرين و ظريف ترين وظيفه ي استپر موتور عكس العمل در مقابل روشن كردن هر نوع وسيله ي مصرف كننده در داخل خودرو و حفظ تعادل دور موتور در هر شرايط است . با بالا و پائين رفتن شرايط محيطي و موتوري و نيز روشن و خاموش كردن هر نوع مصرف كننده در داخل خودرو، استپر موتور با جابجائي سوزن خود شرايط را براي پايداري هميشگي موتور فراهم ميكند تا موارد فوق به گونه ي مناسبي جبران شده و يا بهبود يابد.
علائم یک استپر معیوب
1. سرعت دور درجای ماشین کم است گویی ساسات خودرو خوب کار نمی کند.
2. وقتی موتور گرم می شود دور موتور بالا می رود حتی تا 2000 دور در دقیقه هم می رسد.
3. نوسان دور موتور در حین درجا کار کردن که معمولا با لرزش همراه است.
و بعضی مواقع دو یا هر سه مورد با هم اتفاق می افتد.
البته وجود مشکلات دیگر در خودرو هم ممکن است همین علائم را نمایان سازد اما با استفاده از راهنمایی که در ادامه در اختیار شما قرار می دهم می توانید بفهمید که مشکل واقعا از کجاست.
مشکلات مکانیکی استپر
استپر را از روی خودرو باز کنید برای این کار کافیست با پیچ گوشتی دو پیچ آن را باز کنید.
1. اولین کاری که باید انجام دهید این است که سر پیستون و قسمت هایی که متحرک هستند را تمیز کنید چون روی پیستون پس از مدتی کربن جمع می شود این لایه کربن باعث می شود که استپر نتواند به خوبی در جای خود قرار بگیرد. برای تمیز کاری می توانید از اسپری DW-40 که یک اسپری چرب محسوب می شود استفاده کنید و سپس آنرا با پارچه ای تمیز و بدون پرز پاک کنید. بسیار مهم است که ذرات اضافی از پارچه روی استپر باقی نماند.
ECU را با باز کردن بست باتری خودرو به مدت 30 تا 45 دقیقه ریست کنید این سبب می شود که ECU موقعیت استپر را دوباره تنظیم کند.
حال استپ موتور را دوباره ببندید. و خودرو را استارت کنید.
آیا مشکل شما برطرف نشده است؟ در این صورت مرحله بعدی را مطالعه نمایید.
اکنون باید قسمت های الکتریکی استپر موتور را باز کنید. حال می خواهیم استپر را دمونتاژ کنیم. برای این منظور باید کاور بالایی استپر را باز کنید که معمولاً با سه پیچ بسته شده است. و با دقت قطعات را بیرون بیاورید مراقب باشید فنر به بیرون پرتاب و گم نشود. اکنون استپر را در محل خود روی داکت هوا ببندید.
2. حال چک کنید که پیستون روی بیرینگ ها به راحتی حرکت می کند و گیری ندارد.
3. اتومبیل را روشن کنید و تا گرم شود و دمای متوسطی داشته باشد حال با دست کمی آنرا بچرخانید یکبار به یک سمت و بار دیگر به سمت دیگر بچرخانید و دور موتور را با آن بالا و پایین ببرید.اگر به این شکل توانستید دور مناسب را کنترل کنید و دور موتور نوسانی نداشت می توانید با اطمینان نسبتا زیادی از نبود مشکلات مکانیکی استپر موتور مطمئن شوید.
حال باید به دنبال عیب الکترومکانیکی باشید. اگر با دست هم نمی توانستید دور در جای آرام و بدون نوسانی را تنظیم کنید احتمال خوردگی پیستون وجود دارد که باید تعویض گردد.
اتصالات الکتریکی استپر موتور
اگر از مکانیکی نبودن عیب استپر اطمینان حاصل کردید احتمال اینکه عیب الکتریکی باشد زیاد است خوب به این روش ادامه دهید.
قبل از اینکه هر کاری را شروع کنید باید از نحوه اتصالات استپر آگاهی داشته باشید. استپر موتور معمولاً بوسیله یک سوکت 6 پین و کابل آن به ECU متصل است در شکل زیر نحوه اتصالات آن نمایش داده شده است.
توجه داشته باشید این نقشه مربوط به یک خودروی خاص است. در دیگر خودرو ها هم معمولاً چنین مداری وجود دارد اما به شما توصیه می شود نقشه های مدل خودروی مورد نظر خود را بیابید و با توجه به آن آزمایش های مربوطه را انجام دهید.
ابتدا از تمیز و محکم بودن اتصالات اطمینان حاصل کنید ممکن است نری یا مادگی یک سوکت مشکل داشته باشد سیم ها را چک کنید شاید یکی از آنها لهیده شده یا قطع شده باشد.
اتصال سوکت با ECU را باز کنید از یک مولتی متر استفاده کنید و مقاومت پایه وسطی را با یکی از پایه های بقلی اندازه بگیرید بار دیگر پایه وسط را با پایه بقلی سمت دیگر اندازه بگیرید. این مقاومت باید در حدود 30 اهم باشد و مقاومت دو پایه کناری با هم باید در حدود 60 اهم باشد اگر مقاومت بین پایه وسطی و کناری بیش از 45 اهم باشد احتمالا در سیم پیچ مشکلی وجود دارد و این سیم پیچ توانایی حرکت دادن پیستون را نخواهد داشت.
اما اگر استپر خودروی شما از این آزمایش هم سربلند بیرون آمد. آخرین مرحله را انجام دهید. استپر را کاملا از جای خود خارج کنید تا بتوانید پیستون آنرا ببینید سوکت هم باید از ECU جدا شده باشد. یک سیم از مثبت باتری بگیرید و به پایه وسطی سوکت استپر متصل کنید و از منفی یا بدنه هم به پایه کناری متصل کنید.
مراقب باشید اشتباها ولتاژ را به سوکت ECU متصل نکنید چون خسارت قابل توجهی خواهد داشت. سیم پیچ ها باید پیستون را به بیرون یا داخل حرکت دهند. این آزمایش را برای پین های دیگر هم تکرار کنید. اگر استپر سالم باشد باید با هر بار اتصال شما در جهتی حرکت نماید.
در صورتی که مشکلی وجود نداشت یک احتمال دیگر وجود دارد اینکه 12 ولت ECU به خوبی به سیم پیچ نرسد و یا یک اتصالی بین سیم ها وجود داشته باشد که همه این تست ها را می توانید با یک مولتی متر ساده انجام دهید یهتر است مقاومت سیم پیچ ها را در حالت سرد و گرم مقایسه نمایید نباید فرق زیادی بین آنها باشد.
یکی از مشکلاتی که پیش می آید و به طبع آن استپر هم نمی تواند کار کند درست کار نکردن سنسور درجه حرارت است که به این ترتیب ECU نمی تواند فرمان مناسب را برای استپر صادر کند چون اطلاعات غلط دریافت می کند.
