کارموند: استپر (Stepper) یکی از قطعاتی است که بر روی موتور خودروهای درون‌سوز انژکتوری کار شده و در راستای افزایش کارایی موتور و کاهش آلایندگی آن تاثیر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
استپر قطعه کوچک الکترونیکی – مکانیکی است که سبب می‌شود موتور خودرو در دورهای پایین نیز به حرکت خود ادامه داده و خاموش نشود. این قطعه هنگامی که بار اضافه بر روی موتور خودرو قرار می‌گیرد مثلا هنگامی که کولر خودرو روشن می‌شود موتور را همراهی کرده و مانع از خاموش شدن آن می‌شود.
در واقع مانور اصلی استپر بر روی گشتاور موتور به خصوص در دورهای پایین و تولید بیشتر آن است.
نقش استپر موتور در خودرو چیست؟
اگر بدانید که اساس کار موتور خودرو به صورت پله‌پله است ضرورت وجود استپر را بهتر درک خواهید کرد. وقتی که دریچه گاز خودرو دچار آلودگی شده و هوای کثیف و دوده‌های روغن ورودی‌های آن را مسدود کرده باشد استپر نمی‌تواند وظیفه خود را به‌درستی انجام دهد و عملکرد پله‌پله خودرو دچار اختلال خواهد شد.
اگر عملکرد استپر موتور دچار اختلال شود موتور خودرو در هنگام دور درجا، یا ورود به دنده (در خودروهای اتوماتیک) یا ترمزگیری شدید و یا در فصل سرما دچار نوسانات فراوان شده، خاموش شده و یا گاز بیهوده می‌خورد.
به طور خلاصه استپر که بر روی دریچه گاز موتورهای انژکتوری قرار می‌گیرد و کمک تا در مواقعی که دریچه گاز خودرو کثیف شده و عملکرد آن دچار اختلال شده است موتور همچنان بدون نوسان به کار خود ادامه داده و خاموش نشود.
نحوی کار استپر موتور چگونه است؟
برای درک بهتر کار استپر موتور باید بدانید که این قطعه کوچک الکترونیکی- مکانیکی توسط کامپیوتر مرکزی خودرو یا ECU کنترل می‌شود. هنگامی که دمای موتور به یک درجه مشخصی می‌رسد ECU به استپر فرمان داده و دریچه آن بسته شده تا دیگر هوا وارد موتور نشود. اما هنگامی که موتور احتیاج به هوا داشته باشد مثلا در هنگام فشردن پدال گاز توسط راننده و یا در مواقعی که کولر خودرو روشن می‌شود دریچه استپر باز شده تا هوای مورد نیاز موتور از این طریق تامین شود.
در خودروهایی که از استپر استفاده نمی شود وظیفه تنظیم دور موتور در وضعیت دور آرام بر عهده موتور دریچه گاز بوده که عملکرد و مکانیزم این قطعه نیز با استپر متفاوت است.
روش‌های تعمیر استپر خودرو
از آن‌جا که ساختار استپر موتور بسیار ساده است اگر این قطعه دچار سوختگی نشده و آسیب شدیدی به آن وارد نشده باشد افراد خود نیز می‌توانند آن را تعمیر کنند. استپرها عموما به دلیل آلودگی هوا و دوده روغن دچار اختلال عملکرد شده که با تمیزکاری مجددا به حالت اولیه بازگشته و می‌توانند دور موتور را کنترل کنند.
در مواقعی که وجود ذرات گرد و غبار، چربی و دوده عملکرد استپر را دچار اختلال کرده با کمک ابزارهای مخصوصی همچون اسپری‌های تمیزکننده می‌توان آن را تمیز کرد و دیگر احتیاجی به تعویض این قطعه نیست.
برخی از اسپری‌ها که توسط خود صاحبان خودرو قابل خریداری و استفاده است قدرت پاک کنندگی بالایی داشته و تمام آلودگی‌ها و چربی‌های داخل استپر را از بین می‌برند.
در هنگام استفاده از اسپری‌های تمیزکننده این نکته را به یاد داشته باشید که این مواد علاوه بر قابلیت اشتعال بسیار بالا در هنگام برخورد با پوست دست و چشم نیز می‌توانند بسیار خطرآفرین باشند. به‌علاوه استعمال بخار گاز آن هم برای ریه مضر بوده و بهتر است این اسپری‌ها در مکان‌های روباز استفاده شوند. همچنین حفظ فاصله برای جلوگیری از برخورد آن‌ها با پوست دست و چشم و دوری از جرقه و حرارت نیز ضروری است.
البته کارشناسان توصیه می‌کنند که اگر در تمیز کردن استپر و استفاده از اسپری‌های تمیزکننده وارد نیستیم این کار را به عهده یک مکانیک حاذق گذاشته تا از خطرات احتمالی به دور باشیم.
اما نشانه‌های خرابی استپر چیست و ما چگونه متوجه می‌شویم که این قطعه کوچک مکانیکی – الکترونیکی عملکرد صحیح خود را از دست داده است؟
مهمترین نشانه خرابی استپر به وجود آمدن نوسان در دور موتور چه در دورهای بالا و چه در دورهای پایین است که معمولاً این اتفاق نیز با لرزش همراه است.
اگر خودرو شما در حالت ایستا و در زمانی که خودرو ثابت است دچار نوسان در دور موتور می‌شود به احتمال قوی کارایی استپر خود را از دست داده باشید.
به علاوه هنگامی که خودرو با کاهش شتاب مواجه می‌شود و یا هنگام روشن شدن و یا فشردن پدال گاز به‌صورت ناگهانی و یک باره خاموش می‌شود احتمالا استپر دچار اختلال در عملکرد شده است.
همچنین لرزش غیر معمول ماشین در حالت درجا کار کردن، کاهش شتاب خودرو در زمان فشردن پدال گاز و گیر گردن گاز خودرو و گاز نخوردن آن از دیگر علائم خرابی استپر است.
نحوه تعویض استپر موتور
همواره این نکته را به یاد داشته باشید که تعویض استپر تاثیری بر راندمان و افزایش کارایی موتور نداشته و این قطعه خودرویی تنها می‌تواند دور آرام موتور را روی مقدار معینی نگه دارد. به همین جهت از دستکاری و باز و بسته کردن بی‌مورد آن اجتناب کرده تا سبب خرابی این قطعه نشوید.
برای تعویض استپر اولین اقدام آن است که سوییچ خودرو را تا آخرین مرحله بسته و صبر کنید. سپس استپر را به آرامی و با آزاد کردن خارهای نگهدارنده از مدار خارج کنید.
مرحله بعد تمیز کردن استپر به کمک اسپری مخصوص با پنبه و یا تینر است. برای نصب استپر جدید ابتدا بررسی کنید که آیا این قطعه دارای اورینگ است یا خیر. اگر در استپر جدید از اورینگ استفاده نشده بود اورینگ استپر قبلی را جدا کرده و سپس در محل جدید قرار دهید.
هرگز فراموش نکنید که سوکت استپر باید در جای خود قرار گرفته و خارهای نگهدارنده آن کاملا درگیر شوند.
برای روشن کردن اتومبیل بعد از تعویض استپر باید دمای آب خودرو کمتر از ۵۰ درجه سانتی‌گراد باشد. در این حالت سوئیچ خودرو را باز کرده ۳۰ ثانیه صبر کنید و سپس مجددا ببندید. این عمل را سه مرتبه و در مجموع سه دقیقه تکرار کرده و پس از آن شروع به استارت زدن و روشن کردن خودرو کنید.
به یاد داشته باشید که روشن نشدن خودرو در اولین استارت امری طبیعی است. بنابراین استارت زدن را تازه زمان روشن شدن موتور و گرم شدن آن ادامه دهید.
Digimond.ir (فروشگاه دیجی موند):
